عامیانه‌ترین وجه مطرح نمودن پرسش اساسی پیرامون بحث پردازنده گرافیکی در کامپیوترها، جمله فوق می‌باشد.

بنابراین برای پاسخ به آن می‌بایست ضمن تعریف مفاهیم بنیادی این بحث، ابتدا واژه‌های آنرا به شکل فنی بیان کرده و اصلاح کنیم.

عبارت گرافیک آنبرد یا Onboard Graphics یکی از ناصحیح‌ترین عباراتی است که بین کاربران عوام، بسیار شایع بوده و برای نام بردن قطعه‌ای کاملا متفاوت، رواج دارد. در حدود دو دهه پیش، سازندگان سخت‌افزار تصمیم گرفتند روی خود مادربرد Motherboard کامپیوترهای شخصی، چیپستی قرار دهند که کاربری آن فقط و فقط ارائه تصویر خروجی، یعنی پردازش‌های بسیار ابتدایی گرافیکی بود. لذا به صورت واضحی قرار نیست چنین چیپستی که وظیفه صرفا ارائه خروجی تصویر دارد، برای پردازش‌های گرافیکی سنگین نیز مورد استفاده قرار گیرد. هدف از وجود چنین قطعه اضافه‌ای روی مادربرد، فقط این است که کاربر حتی برای پایه‌ای‌ترین امر که صرفا گرفتن خروجی تصویر است، مجبور به تهیه یک کارت گرافیک جداگانه برای کامپیوتر خود نشود.

اما سالهای سال است که دیگر چیزی تحت عنوان Onboard Graphics اصلا وجود خارجی نداشته و شرکت‌های مختلف، بیش از یک دهه است که آنرا منسوخ کرده‌اند.

بنابراین در چنین نقطه‌ای از بحث، این پرسش به ذهن شما می‌آید که پس آن دسته از لپ‌تاپ‌ها و کامپیوترهای رومیزی که کارت گرافیک مجزا یا Dedicated Graphics Card به اختصار dGPU ندارد، به چه شکل پردازش تصویر انجام می‌دهند؟

موردی که پس از منسوخ شدن گرافیک آنبرد Onboard Graphics روی کار آمد و جایگزین آن شد، در اصل پردازنده گرافیکی یکپارچه یا Integrated Graphics است که به اختصار iGPU نیز گفته می‌‎شود.

برخلاف گرافیک آنبرد، گرافیک یکپارچه روی مادربرد نبوده و جزئی از چیپست مجتمع یا System on Chip به اختصار SoC است. باید بدانید که مخصوصا در رابطه با لپ‌تاپ‌ها، به عنوان مثال Core i7 نسل 13 مدل 13800H به هیچ وجه نام و مدل یک پردازنده مرکزی CPU نبوده و در اصل، نام یک SoC است که البته در بیانی عامیانه، به آن پردازنده یا Processor نیز می‌گویند. چیپست مجتمع SoC یک برد است، حاوی پردازنده مرکزی CPU و پردازنده گرافیکی GPU و در مثال اخیر ما، پردازنده Core i7 نسل 13 مدل 13800H حاوی پردازنده مرکزی CPU مدل Raptor Lake-H و پردازنده گرافیکی Iris Xe G7 می‌باشد. بنابراین تأکید می‌کنیم که Core i7 به هیچ وجه نام CPU نبوده و در اصل، Core i7 نام یک چیپست مجتمع SoC است که داخل خود، هم پردازنده مرکزی CPU و هم پردازنده گرافیکی GPU داراست که به پردازنده گرافیکی داخل SoC نام پردازنده گرافیکی یکپارچه Integrated Graphics یا iGPU می‌گویند.

بنابراین عنایت دارید که گرافیک آنبرد Onboard Graphics تا چه حد بی‌ارتباط به پردازنده گرافیکی یکپارچه iGPU است.

با تشریح این موضوع مهم، باید گفت که از نظر قدرت، حال آنکه گرافیک آنبرد فقط برای امور ابتدایی همچون ارائه خروجی تصویر به کار می‌رفت، اما iGPU به کلی متفاوت بوده و مخصوصا در سالهای اخیر، آن‌چنان قدرتمند شده اتفاقا برای اجرای نرم‌افزارهای گرافیکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. تا جایی که همین Iris Xe G7 در عملکرد حقیقی و واقعی، همچون یک کارت گرافیک مجزا Nvidia GeForce GTX 965M عمل می‌کند.

البته که Iris Xe G7 اکنون دیگر قدیمی محسوب شده و پردازنده‌های گرافیکی یکپارچه بسیار قویتری همچون Radeon 780M و یا Intel Arc قدرتی معادل کارت گرافیک مجزا Nvidia GeForce RTX 2050 را نیز ارائه می‌دهند.

لذا می‌توان گفت در دنیای امروز تکنولوژی، نه تنها حضور کارت گرافیک مجزا dGPU برای نرم‌افزارهای گرافیکی یک الزام نیست، بلکه حتی به لطف پردازنده‌های گرافیکی یکپارچه‌ای همچون Radeon 780 و Intel Arc در نسل 14 می‌‎توان به اجرای بازی‌های به‌روز و فوق سنگین همچون Cyberpunk 2077 نیز پرداخت.

اگرچه طبیعتا همچنان، و تا ابد، کارت گرافیک مجزا قدرت بیشتری در مقایسه با پردازنده‌های گرافیکی یکپارچه ارائه داده و خواهد داد. به طوریکه به صورت واضحی RTX 2070 و RTX 3060 و RTX 4080 بارها قویتر از RTX 2050 هستند که گفته شد قدرت یکسانی با قویترین پردازنده‌های گرافیکی یکپارچه دارد.

اما موضوع اینجاست که دیگر نمی‌توان همچون گذشته ادعا کرد که برای انجام امور گرافیکی، شما حتما نیاز به تهیه لپ‌تاپی دارید که الزاما فقط کارت گرافیک مجزا dGPU داشته باشد؛ و می‌توانید روی پردازنده‌های گرافیکی مجزا نیز برای اجرای نرم‌افزارهای گرافیکی سنگین خود حساب کنید.

در نظر داشته باشید که برتری اساسی iGPU به نسبت dGPU در سه مورد اساسی است: مصرف انرژی بسیار کمتر، درجه حرارت تولیدی بسیار کمتر، و در نتیجه این دو مورد، مورد سوم که وزن و ضخامت نهایی لپ‌تاپ است.

حضور کارت گرافیک مجزا در یک لپ‌تاپ، به معنی بسیار پرمصرف شدن و تولید درجه حرارت بسیار بیشتر است که در نهایت، باعث می‌شود ساختار لپ‌تاپ را نتوان نازک و سبک ساخت.

حال آنکه لپ‌تاپ‌هایی که چنین قطعه پرمصرف و گرمی به نام dGPU را ندارند، شارژدهی طولانی‌تر باتری و درجه حرارت پایین‌تری ارائه داده و از همه مهمتر، بسیار نازک‌تر و سبک‌تر هستند. اما کاملا مناسب انجام امور گرافیکی و به هیچ وجه نمی‌توان گفت که عدم حضور dGPU الزاما یعنی «ضعیف» بودن قدرت پردازش گرافیکی یک لپ‌تاپ…

به عنوان کلام پایانی، فقط و فقط زمانی نیاز ضروری به تهیه لپ‌تاپی خواهید داشت که الزاما کارت گرافیک مجزا dGPU داشته باشد، که قصد انجام پروژه‌های حجیم و پیشرفته در نرم‌افزارهای سه‌بعدی همچون Autodesk 3Ds MAX و Maya داشته باشید و یا بخواهید جدیدترین بازی‌های فوق سنگین را با بالاترین تنظیمات گرافیکی اجرا نمائید.

در غیراینصورت، وجود قطعه dGPU برای لپ‌تاپ، برخلاف تصور عموم، اتفاقا یک نکته منفی است، نه یک نکته مثبت…